Prostat kelimesi yunanca kökenli bir kelime olan “prostates” kelimesinden gelmektedir. Anlamı önde duran, nöbetçi ve koruyucu demektir. Sağlıklı bir erkek de normal bir prostatın büyüklüğü yaklaşık olarak büyük bir ceviz kadardır. Prostatın ağırlığı 10 ile 20 gram arasındadır. İdrar torbasının tabanında yerleşmiştir ve aynı zamanda idrar kanalını çepeçevre sarar.

Şekil 1: Prostatınanatomik yapısı

Şekil 2: Prostatın parmakla muayenesi (Rektal tuşe).

Erkeklerde orta yaşın sonuna kadar idrar yolunu ve meni yolunu birçok enfektif ajandan korur. Üreme fonksiyonuna sahip erkekde üreme hücresi olan spermi (erkek tohum hücresi) çevresel faktörlerden koruyarak döllenme için en uygun şartları sağlar. Spermin içinde bulunduğu ortamı alkali yaparak vaginadaki asidik ortamdan korur ve daha uzun süreli yaşamasına neden olur.

Doğumdan sonra sabit kalan prostat; ergenlikte hormonal yapının değişmesiyle büyüyerek 20 yaşlarında normal boyutuna ulaşır. 20 yaşından 40 yaşına kadar normal boyutunda kalan prostat, 40 yaşından sonra tekrar büyümeye başlar. İstenmeyen bir büyüme olan bu ikinci büyüme, değişen hormonal yapının ve genetik altyapının katkısıyla olmaktadır.

Dünyada erkeklerde en sık rastlanılan hastalık grubu olan prostat hastalıkları genç yaşlarda daha çok prostat enfeksiyonları olarak görülürken 50 li yaslardan sonra daha çok iyi huylu prostat büyümesi(BPH) veya prostat kanseri (Pca) olarak karsımıza çıkar.

Nüfusun hızla yaşlanmasıyla BPH ve özellikle prostat kanserini daha sık görmeye başlıyoruz. Prostat kanseri su anda erkeklerde en sık görülen kanser olup ölüm sıralamasında akciğer kanserinin arkasından ikinci sırada gelmektedir. Dolayısıyla yaslanan toplumda oldukça önemli bir sosyal ve medikal problem haline gelmektedir. 50 yaşından sonra erkeklerin hemen hemen yarısında yaşam kalitesini etkileyen işeme problemleri başlamaktadır.

Prostatın İyi Huylu Büyümesi (BPH):

Prostatın iyi huylu büyümesi için ilerleyen yaş ve işlevsel testislerin varlığı tanımlanmış en etkili faktördür. Bu cümleden de anlaşılacağı gibi dünya nüfusu yaşlandıkça prostat hastalıkları nedeniyle tedaviye gereksinim duyan kişi sayısında da artma olacaktır. 80 yaşındaki erkeklerin % 75’ inde hücresel düzeyde iyi huylu prostat büyümesi mevcuttur.

Alt idrar yolu şikayetleri; işeme eylemine geçerken duraksama, kesik kesik işeme, işeme eylemi bittikten sonra damlama olması, çatallı işeme, ıkınarak işeme, işeme süresinin uzaması, günlük işeme sıklığının artması, acil işeme ihtiyacı, acil işeme ihtiyacı ile birlikte olan idrar kaçırma, gece işeme ihtiyacı ile uyanma, ağrılı işeme ve idrar kaçırma olarak sıralanabilir. Bu şikayetlere idrar kesesi çıkımında tıkanıklık yapan, BPH nın belirtisi olabilir.

Basit bir prostat check-up ile tanı konulabilecek BPH da bir çok tedavi alternatifleri vardır. Yaşam tarzı düzenlenmesi, ilaç tedavisi, green light laser tedavisi gibi.

Prostat Kanseri (Pca):

Prostat hastalıkları üzerinde konuşulurken önemle vurgulanması gereken bir konu da prostat kanseridir. Prostat kanseri dünyada erkeklerde en sık görülen kanser tipidir. Bir erkeğin yaşamı boyunca prostat kanserine yakalanma riski % 15, bu nedenle ölüm riski % 2.9’ dur. Risk faktörleri arasında aile öyküsü, batı tarzı beslenme, siyah ırk sayılabilir.

Prostat spesifik antijen (PSA) prostat hastalıkları tanısında en sık kullandığımız parametredir. Vücudda sadece prostat tarafından üretilen bir protein olan PSA, prostat hastalıkları sırasında kana geçerek yükselmektedir. Dolayısıyla prostat dokusunda meydana gelebilecek herhangi bir bozulma PSA da yükselmeye neden olmaktadır. Bunlar arasında prostat iltihabı, prostat kanseri ve prostatın iyi huylu büyümesi sayılabilir.

Prostat içerisinde sınırlı iken tedavi ve hastalıksız hale gelme şansının yüksek olduğu bu hastalıkta erken tanı önem kazanmaktadır. Aile öyküsü olanlarda 40, olmayanlarda 50 yaşından sonra hiçbir şikayet olmasa dahi yılda birkez yapılacak prostat muayenesi ve PSA kan seviyesinin ölçülmesi erken tanı için yeterli olabilecektir. Prostatın parmakla muayenesi(Rektal tuşe) PSA değerlerinden bağımsız tek başına tanı koydurucu bir muayenedir. Gizli bir organ olan prostata direkt ulaşma imkanı veren rahatsız edici bu muayene yöntemi özellikle prostat kanseri için gerekli bir tarama yöntemidir(Şekil 2).

Prostat kanseri tedavisinde son yıllarda yaşanan gelişmelere dayanarak artık beklenen yaşam ömrü artmış ve hastaların klinik evrelerinde ciddi düşüşler görülmeye başlanılmıştır. Özellikle erken evre prostat kanserinde uygulanacak gerek cerrahi gerekse radyoterapi imkanları sayesinde hastalar tamamen kanserden kurtulabilmektedirler.

Robotik Prostat Cerrahisi